Uniswap là sàn giao dịch phi tập trung, thường được gọi là DEX, được phát triển trên blockchain Ethereum. Các nhà giao dịch sử dụng Uniswap để hoán đổi ngay token ERC-20 mà không yêu cầu thị trường thanh khoản từ người mua, người bán hoặc bên trung gian. Mạng lưới này ưu tiên khả năng chống kiểm duyệt, bảo mật và tự lưu ký mà không cần bên trung gian thứ ba.
Ngược lại với sàn giao dịch tập trung xử lý lệnh giao dịch nội bộ thông qua Sổ lệnh, sàn giao dịch phi tập trung vận hành một market maker tự động (AMM), hoạt động như một bể thanh khoản không đổi và không cần cấp phép mà nhà giao dịch có thể tương tác trực tiếp on-chain. UNI là token gốc của giao thức Uniswap và có thể giao dịch ở nhiều thị trường khác nhau trên OKX. UNI phải biểu quyết về các đề xuất chi phối sự phát triển của nền tảng Uniswap. Bạn cũng có thể dùng UNI để tạo các cặp thanh khoản và nhận phần thưởng tiền mã hóa.
Hệ sinh thái Uniswap bao gồm các tính năng sau:
- Uniswap Labs: Công ty đã phát triển giao thức Uniswap.
- Uniswap Protocol: Sàn giao dịch tiền mã hóa phi tập trung trên blockchain Ethereum.
- Uniswap Interface: Giao diện web cho phép người dùng tương tác với giao thức.
- Uniswap Governance: Hệ thống quản trị sử dụng token UNI để quản trị giao thức Uniswap.
Mặc dù ban đầu được phát triển cho mạng Ethereum, Uniswap hiện đang hoạt động trên Polygon, Arbitrum và blockchain Optimism. Sự linh hoạt cross-chain này là một trong những điều mà người dùng tài chính phi tập trung yêu thích ở Uniswap.
Uniswap hoạt động như thế nào?
Uniswap là nền tảng sàn giao dịch phi tập trung tạo ra vô số bể thanh khoản mà các trader có thể dùng để hoán đổi token. Mọi token tương thích đều có thể được thêm vào DEX và giao dịch mà không cần tổ chức tập trung hoặc doanh nghiệp để lưu trữ sàn giao dịch.
Để hỗ trợ khả năng này, Uniswap sử dụng hợp đồng thông minh, một tiện ích quan trọng trong tài chính phi tập trung, cho phép nhà giao dịch giao dịch token thông qua market maker tự động. Market maker tự động như Uniswap là phương tiện giao dịch, cho phép nhà giao dịch hoán đổi tiền mã hóa trong các bể thanh khoản trên blockchain thông qua ứng dụng Uniswap dành cho web. Khi sử dụng Uniswap, người dùng không bị hạn chế bởi các yếu tố bên ngoài như thời gian mở cửa thị trường và không cần các nhà giao dịch khác đặt lệnh tương ứng.
Để tạo bể thanh khoản, nhà cung cấp thanh khoản phải cung cấp hai token khác nhau để trở thành bể token dùng chung mà người dùng Uniswap có thể giao dịch. Giá của các token trong bể thanh khoản cụ thể được điều chỉnh bởi một công thức toán học xác định giá trị token. Giao dịch bằng bể thanh khoản làm thay đổi tỷ lệ token trong pool, dẫn đến thay đổi về giá của từng token.
Phí giao dịch khuyến khích nhà cung cấp thanh khoản cung cấp token cho bể thanh khoản Uniswap. Họ nhận được một tỷ lệ phần trăm trên mỗi giao dịch trao đổi token với pool. Ứng dụng phi tập trung Uniswap (DApp) hỗ trợ việc tạo ra vô số bể thanh khoản mà nhà giao dịch có thể dùng để hoán đổi token. Bất kỳ token tương thích nào cũng có thể được thêm vào Uniswap và giao dịch mà không cần tới thực thể hoặc doanh nghiệp tập trung nào đứng ra tổ chức thị trường.
Giá và tokenomics của UNI
UNI là một token ERC-20 với lượng cung đang lưu thông vào khoảng 734.000.000 và lượng cung tối đa cho giai đoạn đầu là 1.000.000.000 token. Các token này sẽ được phân phối như sau trong hơn bốn năm:
- Thành viên cộng đồng Uniswap: 60,00% (600.000.000 UNI).
- Nhân viên hiện tại và sau này: 21,266% (212.660.000 UNI).
- Nhà đầu tư: 18,044% (180.440.000 UNI).
- Cố vấn: 0,69% (6.900.000 UNI).
15% tổng lượng cung UNI được cung cấp ngay cho "người dùng trước đây và nhà cung cấp thanh khoản". Mục đích của sự kiện này là để thưởng cho các thành viên cộng đồng ban đầu vì đã tin tưởng vào mạng lưới và cung cấp thanh khoản. Ngoài ra, 43% token UNI sẽ được giữ bởi ngân quỹ quản trị Uniswap. 430.000.000 token này sẽ được phân phối thông qua các khoản tài trợ của người đóng góp, sáng kiến cộng đồng, khai thác thanh khoản và các chương trình khác.
Lượng cung UNI mang tính lạm phát, theo tỷ lệ 2%, bắt đầu từ bốn năm sau khi đúc token. Mô hình lạm phát này đảm bảo sự tham gia và đóng góp liên tục cho mạng lưới Uniswap. Cấu trúc phát hành của Uniswap cho biết tổng lượng cung tối đa sẽ đạt được vào tháng 9/2024.
Giới thiệu về nhà sáng lập
Quá trình phát triển giao thức Uniswap bắt đầu vào năm 2017 khi người sáng lập Hayden Adams bị bãi nhiệm khỏi vị trí kỹ sư cơ khí tại Siemens. Adams đã liên hệ với người bạn thân thiết Karl Floersch để được tư vấn và đề xuất anh ấy tìm hiểu thêm về Ethereum và hợp đồng thông minh. Để phát triển kỹ năng lập trình và tìm hiểu thêm về công nghệ blockchain, Adams bắt tay vào dự án mà Vitalik Buterin – nhà sáng lập Ethereum, đã mô tả trên Reddit, một diễn đàn trực tuyến phổ biến.
Adams hoàn toàn bị thu hút bởi niềm tin thúc đẩy dự án Ethereum. Các nhiệm vụ về phi tập trung và giao thức cấp quyền đã thúc đẩy anh tiếp tục phát triển nền tảng Uniswap, mặc dù lúc đó anh không có việc làm. Một bước đột phá quan trọng diễn ra vào tháng 4/2018, khi Adams được giới thiệu đến Vitalik Buterin tại hội nghị Deconomy ở Seoul. Buterin đã đọc qua mã nguồn của Adam và khuyên anh ấy nên đăng ký xin tài trợ từ Ethereum Foundation và tiếp tục phát triển Uniswap bằng Vyper, một ngôn ngữ lập trình khác.
Sau vài tháng tiếp tục phát triển, sàn giao dịch phi tập trung Uniswap cuối cùng đã được triển khai trên mainnet Ethereum vào tháng 11/2018. Tuy nhiên, đội ngũ không dừng lại ở đó và đến hiện tại vẫn tiếp tục cải tiến nền tảng thông qua các bản cập nhật thường xuyên. Một ví dụ điển hình trong số này là các bậc phí giao dịch tùy chọn trong Uniswap V3. Điều này cho phép nhà cung cấp thanh khoản lựa chọn số tiền mà nhà giao dịch cần trả phí giao dịch trong khi giao dịch. Hiện tại, Uniswap nắm giữ tổng giá trị bị khóa (TVL) cao nhất so với bất kỳ sàn giao dịch phi tập trung nào trên Ethereum – blockchain hợp đồng thông minh Layer 1 lớn nhất trong ngành tiền mã hoá.
Là người tiên phong trong lĩnh vực này, Uniswap đã thu hút được sự quan tâm đáng kể từ một số nhà đầu tư tổ chức nổi tiếng. Các nhà đầu tư nặng ký như Delphi Digital, Pantera Capital, a16z Crypto và Blockchain Capital đã ủng hộ và tài trợ Uniswap. Những quỹ giàu kinh nghiệm này đã hỗ trợ sự phát triển của Uniswap và là nhân tố đóng góp đáng kể vào thành công hiện tại của nền tảng.
Điểm nổi bật của Uniswap
NFT trên Uniswap
Một trong những bước phát triển thú vị và được thảo luận nhiều nhất sắp tới với Uniswap là tích hợp công cụ tổng hợp token không thể thay thế (NFT) vào nền tảng. Vào tháng 6/2022, Uniswaps Labs thông báo rằng họ đã mua thành công Genie và sẽ triển khai token này vào trang web của Uniswap.
Genie là trình tổng hợp NFT. Điều này nghĩa là những người mua NFT tiềm năng có thể dùng Genie để hợp nhất và mua các NFT được niêm yết trên bất kỳ sàn giao dịch nào ở cùng một nơi. Điều này đơn giản hóa quy trình thu thập NFT và loại bỏ nhu cầu kiểm tra nhiều thị trường khác nhau để có được các ưu đãi tốt nhất. Đây là một bước cực kỳ quan trọng trong quá trình phát triển của dự án, dẫn đến việc người dùng DeFi và người sưu tầm NFT rất phấn khởi về Uniswap.
Tiện ích hoán đổi
Vào tháng 4/2022, đội ngũ phát triển Uniswap đã ra mắt và triển khai Tiện ích hoán đổi, một chức năng hoán đổi đơn giản mà các nhà phát triển có thể dễ dàng tích hợp vào ứng dụng của họ. Tiện ích hoán đổi cho phép người dùng giao dịch token từ trang web của bên thứ ba thay vì chuyển hướng đến ứng dụng Uniswap trên web. Có thể thêm Tiện ích hoán đổi vào một dApp tương thích chỉ bằng một dòng mã và các trang web phổ biến như OpenSea đã sử dụng.
