Monad: Paralel İşleme Yoluyla EVM Ölçeklenebilirliğine Yeni Bir Bakış

Solana’nın ve Sui ve Aptos gibi Move ile desteklenen 1. katman blok zincirlerinin hızlı yükselişiyle birlikte, kripto piyasasının ölçeklenebilirliğe odaklanan blok zincirlerine yöneldiği görülüyor. İlginçtir ki bu blok zincirleri olağanüstü bir işlem kapasitesine ve hıza sahip olsalar da önemli bir faktör olan Ethereum Sanal Makinesi (EVM) uyumluluğundan yoksundurlar. Yüksek performanslı bir akıllı sözleşme platformu olarak Monad işte bu boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır. Aslında proje ekibi, Ethereum ekosistemi içinde uyumluluk sağlamanın yanı sıra hiper ölçeklenebilirlik de sunduğunu iddia etmektedir.

Monad’ın bunu nasıl gerçekleştirdiğini merak ediyor musunuz? Monad’ın kökenlerini keşfetmekle kalmayıp aracın paralel işlem kapasitesinin temellerini de ele alacağımız makalemizde, Monad’ın ne olduğunu ve kripto dünyasında neden bu kadar büyük bir etki yarattığını anlamak için ihtiyacınız olan tüm bilgileri bulacaksınız.

Monad Nedir?

Yeni bir 1. katman blok zinciri olan Monad hız ve bağlanabilirlik için tasarlanmıştır. Sıfırdan EVM uyumlu olacak şekilde tasarlanan Monad’ın işlem hattına verdiği önem, saniyede 10.000 işlem, bir saniyelik blok süreleri ve tek slot kesinliği (single-slot finality) gibi başarılarla sonuçlanmıştır. Monad’ın MonadBFT, Ertelenmiş Gerçekleştirme (Deferred Execution), paralel gerçekleştirme (Parallel Execution) ve MonadDB gibi karmaşık teknolojileri bir araya getirmesi onu, tanıdık ama heyecan verici bir 1. katman blok zinciri hâline getirmektedir. Geliştiriciler mevcut Ethereum bilgi ve araçlarından yararlanarak Monad üzerinde geliştirme yapabilirken kullanıcılar da daha hızlı işlem süreleri ve potansiyel olarak daha düşük ücretlerden faydalanabilmektedir.

Monad Labs Nedir?

2022 yılında kurulan Monad Labs, yatırım sermayesi destekli bir teknoloji girişimidir. Jump Trading’de düşük gecikmeli, yüksek hacimli işlem sistemleri oluşturma konusunda uzun yılların deneyimine sahip olan Monad Labs, Monad blok zinciri ile mevcut 1. katman çözümlerinin sınırlı işlem hızı ve yüksek maliyet gibi sorunlarını gidermeyi hedefliyor. Monad Labs’in kurucu ortağı ve CEO’su Keone Hon’a göre Monad, merkeziyetsiz hesaplamanın dönüştürücü potansiyelini tam olarak ortaya çıkarmak için tüm 1. katman protokollerinin sahip olması gereken hız, şeffaflık, güvenlik ve ölçeklenebilirlik konularında sektör standardını belirleyebilir.

Monad Neden Bu Kadar Popüler? Evm Sınırlamaları Kapsamında Ölçeklenebilirlik Darboğazlarının Anlaşılması

Eğer blok zinciri alanında yeniyseniz, Monad’ın kripto dünyasında neden bu kadar büyük bir heyecan dalgası yarattığını merak ediyor olabilirsiniz. Monad’ın çözüm getirdiği sorunları incelemeden önce, kısaca blok zinciri darboğazlarının neden oluşabileceğini özetleyelim.

Blok Zinciri Darboğazları ve Ölçeklenebilirlik İhtiyacı

Blok zinciri için işlek bir yol benzetmesini kullanarak açıklayıcı bir örnek ile devam edelim:

• A noktasından B noktasına giden araçların sayısını, işlem taleplerinin sayısı olarak düşünelim.

• Şerit sayısı blok zincirindeki işlem gerçekleşme hızını yansıtır.

• Trafik ışıkları, araçların geçip geçemeyeceğini belirleyen bir fikir birliği mekanizması işlevi görür.

Kısacası her işlemin doğrulanması ve bir bloka eklenmesi gerekir. Bununla birlikte, sınırlı blok alanı ve yüksek talep nedeniyle, genellikle yavaş işlem sürelerine ve yüksek işlem ücretlerine yol açan tıkanıklık ortaya çıkar. Kripto topluluğu bu sorunla kitlesel ölçekte ilk kez CryptoKitties Ethereum ağ tıkanıklığı ile karşılaştı.

Sıralı işlem gerçekleştirme mekanizması, geleneksel blok zincirlerinin bir seferde yalnızca sınırlı sayıda işlem gerçekleştirebilmesini mümkün kılmaktadır. Her işlemin gerçekleşebilmesi için kendinden önceki işlemin onaylanması ve bir bloka eklenmesi gerekir. Bu da trafik ışıklarında bekleyen araçlara benzer şekilde bir kuyruk oluşturarak ağın genel işlem hızını yavaşlatır.

Talebin yüksek olduğu dönemlerde, kullanıcılar işlemlerini daha hızlı gerçekleştirmek için birbirleriyle rekabet ettiklerinden işlem ücretleri hızla yükselebilir. Günümüzün birçok blok zinciri bu tür ölçeklenebilirlik endişeleri göz önünde bulundurularak bu sorunu çözmek için oluşturulmuş ve Web3 kullanıcılarının artan taleplerini karşılamak için yüksek işlem hızı sunacak şekilde tasarlanmıştır.

Monad ile kullanıcılar 1. katman Ethereum ile uyumlu kalırken hızlı işlem gerçekleştirme özelliğinden de faydalanabildikleri için, teorik olarak her iki sistemin de en iyi yönlerinden yararlanabilmektedir. Geniş Ethereum geliştirici araç setinin ve kriptografik araştırmaların sorunsuz bir şekilde Monad’a entegre edilmesini sağlayan bu özellik, aynı zamanda önemli ölçüde iyileştirilmiş işlem hızı ve ölçeklenebilirlik sunmaktadır.

Monad Nasıl Çalışır?

Paradigm ve GSR Ventures gibi girişim yatırımcılarının yanı sıra Hsaka ve Ansem gibi melek yatırımcılardan 200 milyon dolardan fazla fon alan Monad yoğun bir ilgi görerek dikkatleri üzerine çekmiştir. Gelin projenin işlevselliğini daha ayrıntılı olarak inceleyelim.

Monad EVM Uyumluluğu

Mimarisi içinde özel bir EVM kullanan Monad, EVM uyumludur. Bu özel EVM, Ethereum akıllı sözleşmeleri tarafından kullanılan bytecode talimatlarıyla uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır. Teknik ayrıntılar herkese açık olarak sunulmasa da Monad’ın bunu başarmasının muhtemel yolları şöyle sıralanabilir:

• Talimat Seti Eşleştirme: Monad’ın EVM’si muhtemelen Ethereum EVM’nin temel komut setini kopyalayarak mevcut akıllı sözleşme koduyla uyumluluk sağlamaktadır.

• Durum Yönetimi: Monad’ın, blok zinciri durumunu, Ethereum akıllı sözleşmelerinin blok zinciri ile etkileşime girmeyi beklediği yolla uyumlu olacak şekilde yönetiyor olması gerekir.

• Potansiyel Optimizasyonlar: Monad, uyumluluğu korurken daha iyi performans için temel mimarisinden faydalanmak amacıyla EVM’sinin uygulanışında optimizasyonlar gerçekleştirmiş olabilir.

Genel olarak, Monad’ın EVM uyumluluğu, mevcut Ethereum geliştirici ekosisteminden yararlanmasına ve kendi gelişimini hızlandırmasına olanak tanıyan stratejik bir yaklaşımdır.

MonadBFT

Monad’ın son derece yüksek işlem hızlarının arkasındaki sır MonadBFT’dir. Bu, kısaca ifade etmek gerekirse, bazı doğrulayıcı node’lar hatalı veya kötü niyetli olsa bile işlemleri hızlı bir şekilde doğrulayabilecek olan, özel olarak tasarlanmış bir Bizans Hata Toleransı (Byzantine Fault Tolerance, BFT) fikir birliği mekanizmasıdır. Yavaş olabilen geleneksel BFT fikir birliği mekanizmalarının aksine, MonadBFT iki aşamalı bir yaklaşım benimseyerek, genel olarak doğrusal iletişim yüküyle optimistic (iyimser) yanıt verebilirliği kullanır.

Bununla birlikte, liderin zaman aşımına uğraması durumunda, iletişim yükündeki karmaşıklık karesel olarak artar, bu da ağın istikrarının korunmasına yardımcı olur. Bu da nihayetinde Monad üzerindeki darboğazları azaltır ve işlemlerin sorunsuz bir şekilde akmasını sağlar.

Ertelenmiş Gerçekleştirme

Monad Labs tarafından işlem hattı fikir birliği ve işlem gerçekleştirme aşamalarıyla tanımlanan ertelenmiş gerçekleştirme, blok zincirindeki kritik öneme sahip fikir birliği ve işlem gerçekleştirme süreçlerini birbirinden ayırma işlemini ifade etmektedir. Özetlemek gerekirse fikir birliği, ağdaki tüm node’ların bir sonraki bloka dâhil edilecek işlemlerin sırası üzerinde bir mutabakata varmasıdır. Geleneksel olarak bu, işlemin gerçekleştirilmesiyle birlikte gerçekleşir. Gerçekleştirme, her bir işlemde kodun çalıştırılması ve blok zinciri durumunun buna göre güncellenmesi anlamına gelir.

Monad’ın ertelenmiş gerçekleştirme modelinde ise bu süreç paralel bir şekilde işler. Lider node, işlemleri gerçekleştirmeden önce işlem sırasını da içeren bir blok önerir. Monad ağındaki doğrulayıcı node’lar daha sonra önerilen emri doğrular ve geçerliliğini oylar. Her işlemin sonucunu onaylamak yerine, düğümlerin yalnızca emrin doğru olduğunu onaylaması gerekir. Son olarak, emir üzerinde fikir birliğine varıldıktan sonra, işlemler ya paralel olarak ya da kısa bir süre sonra ayrı olarak gerçekleştirilir. Ertelenmiş gerçekleştirme, sonuç olarak daha hızlı blok onayı, daha fazla ölçeklenebilirlik ve daha verimli kaynak kullanımı gibi bir dizi fayda sağlar.

Paralel İşlemler İçin Optimistic Gerçekleştirme

Monad, temelinde optimistic gerçekleştirme modelinden yararlanır. Bunu, işlemleri tamamen doğrulanmadan gerçekleştirme yöntemi olarak düşünebilirsiniz. Bu, birden fazla işlemin aynı anda gerçekleştirilebileceği paralel gerçekleştirmeye olanak tanıyarak Monad bloklarının doğrusal olarak sıralanmasını sağlarken işlem gerçekleşme hızını önemli ölçüde artırır. Ancak optimistic gerçekleştirme, birden fazla işlemin aynı verileri değiştirmeye çalışma olasılığı nedeniyle hatalı gerçekleştirmelere ve veri çakışmalarına yol açabilmektedir. Monad bu sorunu, her işlemin gerçekleştirilmesi sırasında dayandığı ön koşulların kaydını tutarak çözer. İlk optimistic aşamadan sonra bir çakışma tespit edilirse, yalnızca sorunlu olan işlem doğru verilerle yeniden gerçekleştirilir. Genel olarak bu, Monad blok zincirinde tutarlılığı ve nihai veri bütünlüğünü sağlar.

MonadDB

Monad’ın tescilli veri tabanı olan MonadDB; paralel işlem gerçekleştirme kapasitesi destekler. Bu veri tabanı; hesaplar, bakiyeler ve akıllı sözleşme kodu da dâhil olmak üzere mevcut blok zincirinin durumu ile ilgili temel verilerin depolanmasında uzmanlaşmıştır. Tüm işlem geçmişini saklayan geleneksel blok zincirlerinden farklı olarak MonadDB, paralel gerçekleştirme sırasında okuma ve yazma süreçlerinin daha hızlı olması için mevcut duruma odaklanır. Blok zinciri durumuna ilişkin veri depolama yeteneklerinin yanı sıra MonadDB, Monad’ın gerçekleştirme aşamasında işlemlerle etkileşime girerek optimistic gerçekleştirmeyi destekler. Bu da işlemlerin ihtiyaç duyduğu geçici durum verilerinin sağlanmasına ve işlemlerin müdahale olmaksızın eş zamanlı olarak gerçekleştirilmesine olanak tanır. Optimistic gerçekleştirme aşamasından sonra MonadDB, aynı verileri değiştirmeye çalışan işlemler arasında oluşabilecek çakışmaların da çözümüne katılır. Bunu, işlemin girdilerini önceki işlemlerin çıktılarıyla karşılaştırarak ve her işlemin gerçekleştirme esnasında kullandığı önkoşulları etkin bir şekilde doğrulayarak yapar.

Monad’ın Güçlü Yönleri

Monad’ın yenilikçi yaklaşımı, kullanıcılar ve geliştiriciler için birçok heyecan verici avantaj sunmaktadır:

Daha Hızlı İşlem Süreleri ve Daha Düşük İşlem Ücretleri

Paralel işlem gerçekleştirebilme becerisi sayesinde Monad, saniyede çok daha fazla sayıda işlemi yönetebilir. Bu da onayların daha hızlı gerçekleşmesi ve daha sorunsuz bir kullanıcı deneyimi anlamına gelir. Ayrıca, paralel işlem gerçekleştirme özelliği ile ağ verimliliği daha da arttıkça işlem ücretlerinin de düşmesi beklenmektedir. Bu, Monad blok zincirini günlük işlemler için daha uygun maliyetli hâle getirerek daha geniş çapta benimsenmesinin önünü açabilir.

Artan Ekosistem Geliştirmeleri

Monad’ın EVM uyumluluğu, Ethereum’a aşina olan geliştiricilerin Monad’da kolayca akıllı sözleşmeler oluşturmasına olanak tanır. Bu, genel geliştirme sürecindeki aksaklıkları azaltır. Mevcut Ethereum geliştiricilerinin tamamen yeni araç setleri öğrenmeye çok fazla ihtiyaç duymadan mevcut uzmanlıklarını kullanabilmeleri de geliştirici topluluğunun genişlemesini teşvik eder. Monad ekosistemindeki geliştirici topluluğunun genişlemesi yenilikçiliği de hızlandırır ve platform üzerinde oluşturulabilecek uygulama çeşitliliğini artırır.

Ethereum Temelleri Üzerinde Geliştirmeler

Sıfırdan bir ekosistem oluşturmanın güçlüğü nedeniyle yeni kurulan EVM dışı blok zincirleri genellikle aynı sorunla karşı karşıya kalmaktadır. Ancak Monad, Ethereum ile ilişkili geniş geliştirici topluluğunu ve kullanıcı tabanını devralma potansiyeline sahip olduğu için bu durum Monad için geçerli olmayacaktır. Kitlesel benimsenmenin başlamasıyla birlikte bu durum Monad platformunda daha hızlı yeniliklere ve daha geniş bir uygulama yelpazesine olanak sağlayabilir.

Monad’ın Karşılaşabileceği Zorluklar

Monad, blok zinciri alanında çığır açabilecek bir potansiyele sahiptir. Blok zincirinin yaygın olarak benimsenmesinin önündeki kritik bir engeli ele alan Monad, 1. katman ölçeklenebilirliğine odaklanmaktadır. Yine de geniş bir açıdan değerlendirerek olası zorlukları göz önünde bulundurmak da önemlidir:

Teknik Karmaşıklık

Paralel işlem gerçekleştirme ve MonadBFT önemli faydalar sağlasa da veri tutarlılığının korunması ve eş zamanlı işlemler arasındaki olası çakışmaların ele alınması gibi çeşitli karmaşıklıkları da beraberinde getirmektedir. Ayrıca paralel gerçekleştirme sürecinde hata ayıklama ve sorun tespit aşamaları, geleneksel sıralı işlem gerçekleştirme sürecinde olduğundan daha meşakkatli olabilir.

Merkeziyetsizlikten Verilen Ödünler

Monad’ın tasarımının özel EVM ve MonadDB gibi bazı yönleri, izin gerektirmeyen blok zincirleri tarafından kullanılan çözümlere kıyasla merkeziyetsizlik konusunda bazı soru işaretlerine yol açabilir. Monad’ın tasarımındaki ölçeklenebilirlik ve merkeziyetsizlik arasında doğru dengeyi bulma zorluğu gelecekte de devam edecek gibi görünmektedir.

Girişim Sermayesi Fonlarına İlişkin Merkezileşme Kaygıları

Kuruluşlardan gelen büyük yatırımlar Monad için büyük bir başarı olarak görülse de Risk Sermayesi (VC) şirketlerinin platformun yönünü etkileme konusunda menfaatleri olabilir. Bu durumun, özellikle gelecekteki token tahsisi veya yönetişim kararlarıyla ilgili olarak tarafsızlığı ve izin gerektirmeyen yapıyı etkileme potansiyeli bulunmaktadır. Ayrıca VC fonlarına fazla bel bağlanması Monad’ın güçlü bir organik topluluğu teşvik etmek yerine finansal kazanca öncelik verdiği algısı da yaratabilir.

Yenilik ve Benimsenme

Nispeten yeni bir platform olan Monad, daha büyük ekosistemlere ve mevcut kullanıcı tabanlarına sahip köklü blok zincirlerine kıyasla kullanıcı ve geliştiriciler tarafından benimsenme konusunda güçlüklerle karşılaşabilir. Bu engelin aşılması için güven oluşturmak, gerçek dünya kullanım alanları ve geliştirici dostu araçlar sunmak çok önemli olacaktır.

Monad ve Mevcut 1. Katman Çözümleri: Karşılaştırmalı Analiz

Ölçeklenebilirlik arayışı, Monad’ın sunduğu paralel işlem gerçekleştirme modelinin ötesinde çeşitli blok zinciri çözümlerinin de geliştirilmesini teşvik etmiştir. Gelin şimdi de Monad’ı önde gelen bazı oyuncularla hızlıca karşılaştıralım:

Ethereum ile Monad Karşılaştırması

Güçlü geliştirici tabanı ve sağlam ekosisteminin de etkisiyle Ethereum geliştiriciler arasında lider konumda bir akıllı sözleşme platformu olduğu için, Monad gibi gelecek vaat eden blok zincirleri her zaman Ethereum’a rakip olmaya çalışmaktadır.

Ölçeklenebilirlik sınırlamalarını bir dereceye kadar gidermeye odaklanan son Dencun güncellemesi ile Ethereum, parçalara ayırma (sharding) işlevi sunarak işlem hızını artırma yolunda önemli bir ilerleme kaydetmiştir. Bununla birlikte, bu işlev Ethereum’da hâlâ aşamalı olarak kullanıma sunulmaktadır ve Ethereum Vakfı yol haritasını bütünüyle uygulamaya koymak için çalışırken, ölçeklenebilirlikte önemli iyileştirmelerin elde edilmesi zaman alabilir.

Ayrıca Ethereum’un hâlâ 2. katman ölçeklendirme çözümlerine bağlı olması da kullanıcılar için ilave karmaşıklık anlamına gelebilir. Buna karşın Monad, 2. katman çözümlerini kullanmaksızın potansiyel olarak daha hızlı işlem gerçekleştirme olanağı sunarak genel kullanıcı deneyimini kolaylaştıran bir 1. katman blok zinciri çözümü olmayı hedeflemektedir. Yine de yalnızca 1. katman üzerinde ölçeklenebilirlik elde etmek teknik anlamda zorlayıcı olabilir ve Monad’ın performans hedeflerine ulaşmak için parçalara ayırma ve optimistic rollup’ları etkin bir şekilde kullanması gerekecektir.

Solana ile Monad Karşılaştırması

Etkileyici işlem hızı ve yaygın olarak benimsenmesi nedeniyle kripto topluluğunun takdirini kazanan Solana, geçmiş kanıtı (PoH) ve hisse kanıtı (PoS) teknolojilerinin benzersiz bir birleşimini kullanarak yüksek işlem hızı elde etmektedir. Bu yenilikçi yaklaşımı sayesinde Solana blok zinciri alanında, bilhassa da hızın çok önemli olduğu DeFi dünyasında önemli bir konum elde etmiştir.

Buna karşın Solana’nın PoH mekanizması zaman damgaları konusunda kısmen merkezî bir doğrulayıcıya dayandığından Solana’nın fikir birliği mekanizması merkeziyetsizlik konusunda şüpheleri de gündeme getirmektedir. Bu durum, ağın sansüre veya manipülasyona direnme kabiliyeti konusunda endişelere yol açmaktadır. Solana kılavuzumuzda da ele alındığı üzere, proje bu endişeleri gidermek adına doğrulayıcı kitini merkeziyetsizleştirmek için aktif bir şekilde çalışmaktadır. Merkeziyetsizlik ve güvenlik endişeleri bakımından değerlendirildiğinde Monad ise tek bir güvenli mainnet’e dayanmaktadır. Bu yaklaşım, tüm işlemlerin ana zincirde doğrulanmasını sağlayarak Solana’nın kısmen merkezileştirilmiş PoH mekanizmasına kıyasla, potansiyel olarak daha sağlam ve sansüre dirençli bir sistem sunmaktadır.

Ancak işlem gerçekleştirme sürecinde yalnızca ana zincire bağlı kalmak da ölçeklenebilirliği sınırlayabilir. Bu sorunu gidermek için Monad, paralel işlem gerçekleştirmek ve ana zincir üzerindeki yükü azaltmak için parçalara ayırma (sharding) ve optimistic rollup teknolojilerinden faydalanmaktadır. Bu yaklaşım potansiyel ölçeklenebilirliği artırsa da aynı zamanda, Solana’nın daha basit olan mimarisine kıyasla, karmaşıklığı da artırmaktadır.

Sui V2 ve Aptos ile Monad Karşılaştırması

Monad’ın iki rakibi olan Sui V2 ve Aptos, ölçeklenebilirlik ve güvenlik amacıyla tasarlanmış olan yüksek performanslı, Move-destekli 1. katman blok zincirleridir. Monad gibi bu projeler de parçalara ayırma yoluyla paralel bir işlem gerçekleştirme yaklaşımı uygulamakta ve işlem gerçekleşme hızını artırmayı amaçlamaktadır.

Bununla birlikte EVM uyumluluğundan yararlanan Monad’ın aksine hem Sui V2 hem de Aptos kendi özel programlama dillerini ve sanal makinelerini kullanmaktadırlar. Bu tercih ise önemli farklılıklar yaratmaktadır. EVM uyumluluğu, geniş Ethereum ekosistemine ve yaygın olarak kullanılan Solidity diline aşina olan geliştiricilerin Monad üzerinde kolayca uygulama oluşturmaya başlamalarına olanak tanır. Bu, Monad’ın geliştiriciler tarafından yaygın olarak benimsenmesini ve ekosistemin büyümesini önemli ölçüde hızlandırabilir.

Ayrıca EVM uyumluluğu, mevcut araç ve kütüphanelerden oluşan geniş bir havuza erişim sağlayarak geliştirme için ayrılan zamanı ve çabayı azaltır. Özel programlama dilleri ve sanal makineler, Sui ve Aptos’un geliştiricilerin belirli ihtiyaçlarının karşılanmasına ve potansiyel olarak yeni bir geliştirici tabanının teşvik edilmesine olanak tanısa da bu durum, sadece EVM ekosistemine aşina olan geliştiriciler için bir giriş engeli oluşturabilir. Monad’ın EVM uyumluluğunun, özel diller tarafından sunulan potansiyel optimizasyonlara kıyasla uzun vadede avantajlı olup olmadığını zaman gösterecek.

Monad’ın Diğer 1. Katman Blok Zincirlerinden Farkı Nedir?

1. katman ölçeklenebilirliğine, EVM uyumluluğuna ve blok zinciri güvenliğinden ve merkeziyetsizlikten ödün vermemeye odaklanan Monad, 1. katman ortamında stratejik bir konuma sahiptir. Bu çözümler göz önünde bulundurulduğunda Monad 1. katman ölçeklenebilirliğe odaklanmasıyla dikkat çekmektedir. Bu da nihayetinde diğer alternatiflere kıyasla potansiyel olarak daha güvenli ve merkeziyetsiz bir çözüm anlamına gelmektedir.

Yavaş işlem süreleriyle mücadele eden birçok mevcut zincirden farklı olarak Monad, saniyede 10.000 işleme kadar son derece yüksek bir işlem hızı elde etmek için paralel işlem gerçekleştirme de dâhil olmak üzere yukarıda bahsedilen çeşitli yenilikçi mekanizmaları kullanmaktadır. 1. katman ölçeklenebilirliğine odaklanması onu 2. katman çözümlerine veya tamamen farklı fikir birliği mekanizmalarına dayanan bazı alternatiflerden ayırmaktadır.

Güvenlik ve merkeziyetsizlik konuları önemini korurken, ana zinciri doğruluk konusundaki nihai otorite olarak kabul eden Monad hem merkeziyetsizliğe hem de güvenliğe öncelik vermektedir. Monad geliştirme yolculuğuna devam ederken, blok zinciri işlemlerinin gerçekleştirilme yönteminde köklü değişiklikler yapma potansiyelinin izlenmeye değer olduğunu söyleyebiliriz.

Monad ile Etkileşim

Monad hâlâ geliştirilme aşamasında olduğu için, ağı doğrudan kullanma veya üzerinde merkeziyetsiz uygulamalar (dApps) geliştirme konusundaki bilgiler sınırlı olabilir. Ancak konu hakkında güncel bilgi edinmenin ve projenin ilerleyiş sürecine dâhil olabilmenin çeşitli yolları mevcuttur:

• Monad Labs’ı takip edin: Geliştirme sürecinin ilerlemesi, testnet lansmanları ve gelecekteki potansiyel airdrop’lar hakkında güncel bilgiler için Monad Labs’ın resmî kanallarını takipte kalın.

• Monad testnet: Resmî bir duyuru yapılmış olmasa da Monad testnete katılmak, söz konusu teknoloji hakkında daha fazla bilgi edinmenin ve uygulamaları test edip hataları bildirerek gelişim sürecine katkıda bulunmanın harika bir yolu olabilir. Testnete katılım, Monad ekosistemiyle etkileşim kurmanın karşılığı olarak gelecekteki bir Monad airdrop ödülüne hak kazanmanızı da sağlayabilir.

• Monad Sosyal Kredi Puanı (Social Credit Score): Monad projesine dâhil olmanın bir diğer yolu, Monad’ın Sosyal Kredi Puanı aracılığıyla elde edilebilecek, çok konuşulan Monad airdrop’udur. Olası ödüllerin ayrıntıları açıkça belirtilmezken, Monad’ın topluluk ekibi toplulukta dile getirilen fikirleri dikkate alacaklarına ima etmiştir. Projeye katkıda bulunmaya başlamak için projenin resmî Discord sunucusuna katılabilirsiniz. Katıldıktan sonra, ilgili tüm bilgiler için sosyal kredi sunucusuna göz atabilirsiniz. Özetle, aşağıdakiler dâhil çeşitli yollarla sosyal kredi puanları kazanabilirsiniz:

• Discord XP: Bu puanlar, kullanıcıların Discord etkinliklerine katılmaları ve belirli görevleri tamamlamaları karşılığında Monad topluluk ekibi tarafından verilir. Görevler arasında, düzenli AMA (Dilediğini Sor) etkinliklerinden önce sorular sorma ve topluluk poker gecelerini kazanma bulunuyor. Sıralamadaki yerinizi görmek için Monad XP lider tablosuna göz atabilirsiniz.

• Roller: Topluluğa katkı sağlayan üyelere, NadOG’den (uzun süredir destek veren ve katkıda bulunan kullanıcılar) Monartist’e (yüksek kaliteli sanat eseri yaratıcıları) kadar çeşitli Discord rolleri verilmektedir. Rollerin tam listesini sosyal kredi sunucusunda bulabilirsiniz.

• POAP’ler: Katılım Kanıtı Protokollerinin kısaltması olan POAP’ler ve değiştirilemez tokenler (NFT’ler) de topluluk etkinliği katılımcılarına ödül olarak verilmektedir. Monad’a göre bunların “elde tutulması son derece avantajlıdır.”

• NAD listesi: Topluluk etkileşimi yalnızca Discord etkileşimiyle sınırlı değil; koşulları karşılamanız hâlinde Monad’ın topluluk ekibi sizi X’teki NAD listesine de ekleyebilir.

• Takdir gören: Bu, sohbetlere katılarak veya varlık oluşturma sürecine katkıda bulunarak projeye bir şekilde dâhil olan kullanıcılara verilen genel bir roldür.

Source: discord.com/invite/monad

(Kaynak: Monad Discord)

Şu anda kesinleşmiş bir Monad airdrop’u bulunmasa da projenin geliştirme sürecini takip etmek, bu tür potansiyel fırsatlardan (gerçekleşmesi hâlinde) yararlanmanızı ve projenin ilk kullanıcılarından biri olarak dağıtılmış tokenlerden kazanmanızı sağlayabilir.

Monad’ı Neler Bekliyor?

Monad, blok zinciri alanında devrim yaratma potansiyeline sahip, gelecek vadeden bir projedir. Paralel işleme, bu potansiyelin gerçekleştirilmesi yolunda dikkate değer bir teknoloji olarak öne çıkıyor. Ancak henüz geliştirilme aşamasında olan bu projenin başarısı, teknik zorlukların üstesinden gelebilmesine ve güçlü bir ekosistem oluşturabilmesine bağlı.

Aşağıda, Monad’ın geliştirme süreci devam ederken takibinize almanız gereken bazı önemli noktaları bulabilirsiniz:

• Mainnet lansmanı: 2024’ün 4. çeyreğindeki mainnet lansmanı önemli bir dönüm noktası olacak; mainnet, projenin test ortamından tamamen işlevsel bir blok zinciri ağına geçişini temsil ediyor.

• Ekosistem gelişimi: Geliştiriciler arasında benimsenme düzeyinin artması ve Monad ağındaki kullanıcı tabanının büyümesi, projenin uzun vadedeki uygulanabilirliği açısından hayati önem taşıyor.

• Kullanım alanları: Monad’ın başarısı, etkileyici ölçeklenebilirlik ve verimlilik düzeyinin sağladığı faydaları sergileyen DApp’leri destekleme becerisine bağlı olacaktır.

Son Sözler ve Sonraki Adımlar

Durmadan büyüyüp gelişen kripto para dünyasında Monad, yakından izlemeniz gereken projelerden biridir. Projenin paralel işleme yoluyla Katman 1 ölçeklenebilirliğine getirdiği yenilikçi yaklaşım; daha hızlı, daha ucuz ve daha verimli blok zinciri işlemlerinin mümkün olduğu yeni bir çağın önünü açma potansiyeli barındırıyor. Üstesinden gelinmesi gereken zorluklar olsa da, Monad’ın birbirine bağlanabilirlik, ölçeklenebilirlik ve topluluk büyümesine dönük güçlü odağı, onu blok zinciri üstünlük yarışında zorlu bir rakip hâline getiriyor.

Katman 1 blok zincirleri ve bunların sıralı işlemeyle ilişkili darboğazları aşmak için bulduğu yenilikçi yollar hakkında daha fazla bilgi edinmek ister misiniz? Polkadot’un parachain kullanımıyla ve Cardano’nun merkeziyetsiz Hisse Kanıtı (PoS) kullanımıyla ilgili kılavuzlarımıza göz atabilirsiniz.